Życie z kimś uzależnionym nie jest niczym łatwym. Regularne kłamstwa i manipulacje sprawiają, że bliscy czują się zagubieni, starając się zrozumieć oraz tłumaczyć zachowanie chorego. Jak rozpoznać manipulacje alkoholika i jak prowadzić z nim rozmowy tak, by im nie ulegać?
Kogo dotykają manipulacje alkoholika?
Osoba zmagająca się z uzależnieniem manipuluje przede wszystkim samą sobą, ale również swoim otoczeniem – rodzina, przyjaciele, współpracownicy. Osoba uzależniona od alkoholu czy hazardu potrafi szybko wymyślić wiarygodne uzasadnienia dla swojego zachowania, takie jak rezygnacja z pracy, zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich czy kolejne zadłużenia.
Te kłamstwa nie są planowane w celu wprowadzenia w błąd, ale stanowią mechanizm obronny osoby uzależnionej, która poprzez manipulacje i oszustwa buduje wokół siebie obraz nieszczęśliwej ofiary losu, która stale doznaje nieszczęść.
W życiu z osobą uzależnioną, trzeba zrozumieć, że uzależnienie prowadzi do stanu, w którym nie odczuwa się wyższych uczuć. Osoba uzależniona od alkoholu czy narkotyków traci zdolność do doświadczania miłości i współczucia, choć twierdzi inaczej. Jest to forma manipulacji, mająca na celu wywołanie litości i zaspokojenie nałogu.
Wraz z postępem choroby, kłamstwa i manipulacje stają się coraz powszechniejsze. Chory zaczyna mieszać w swoich opowieściach, ale wciąż trzyma się swojej wersji wydarzeń. Jego umysł nie akceptuje prawdy, że to uzależnienie jest głównym problemem. Dopiero rozpoczęcie właściwej terapii uzależnienia może pomóc w zmianie tego stanu.
Jak rozpoznać manipulacje alkoholika?
Osoby uzależnione często stosują powszechne schematy manipulacji swoim otoczeniem, takie jak:
- Zaprzeczanie – zazwyczaj dotyczy faktu, że dana osoba jest uzależniona, ale także może obejmować oczywiste fakty, takie jak bycie pijanym.
- Racjonalizowanie – szukanie powodów sięgnięcia po używki, np. jako formy nagrody lub pocieszenia.
- Minimalizowanie – celowe zaniżanie ilości spożytego alkoholu, środków odurzających i innych substancji.
- Obwinianie innych – osoba uzależniona unika odpowiedzialności za swój nałóg, zrzucając ją na innych, np. na „złe” zachowanie partnera.
- Odwracanie uwagi – osoba uzależniona zmienia temat, gdy rozmawia się o jej problemach.
- Marzeniowe planowanie – chory wierzy, że jeszcze zdąży wszystko zmienić, stale odkładając decyzję o podjęciu terapii.
- Koloryzowanie wspomnień – zapamiętywanie jedynie pozytywnych aspektów związanych z nałogiem i zanegowanie jego negatywnych skutków.
Manipulacje uczuciami – jak to się odbywa?
Osoba uzależniona często manipuluje uczuciami najbliższych. Kiedy rodzina zaczyna zauważać nadużywanie alkoholu, częste granie w gry hazardowe czy zażywanie narkotyków, chory usprawiedliwia swoje zachowanie stanem zdrowia czy samopoczuciem. Często obiecuje, że podejmie leczenie, sprawiając, że rodzina żyje w złudnej nadziei na powrót do normy, a chory zyskuje dodatkowy czas na oddawanie się nałogowi.
Częstą praktyką jest także wzbudzanie poczucia winy. Wykorzystują to w szczególności tzw. wysokofunkcjonujący uzależnieni. Sięgają po argumenty, które mają usprawiedliwić ich zachowanie – na zarzuty odpowiadają, że pracują, dbają o rodzinę, a odrobina alkoholu jeszcze nikomu nie zaszkodziła. W efekcie rodzina zaczyna zastanawiać się, czy nie przesadza i niesłusznie oskarża alkoholika o nadużywanie napojów wysokoprocentowych.
Co robić, gdy bliska osoba uzależniona nami manipuluje?
Nie wiesz, jak zachowywać się wobec osoby uzależnionej? Przede wszystkim warto zrozumieć, że intencją chorego nie jest oszukiwanie i manipulacja, ponieważ wierzy w to, co mówi. Ma to związek z zniekształceniami poznawczymi wywołanymi przez nałóg. Alkohol czy narkotyki niszczą nie tylko organy wewnętrzne, ale przede wszystkim wpływają na zachowanie osoby, która nadużywa tych substancji. Nie oznacza to jednak, że należy usprawiedliwiać wszystkie zachowania osoby uzależnionej.
W jaki sposób rozmawiać z osobą, która próbuje odwrócić uwagę od problemu i stosuje różne manipulacje? Najlepszym podejściem jest oparta na faktach rozmowa, umiejętne stawianie granic i otwartość na problemy chorego. Ważne jest, aby unikać częstych konfrontacji z manipulacjami, które mogą skłonić osobę uzależnioną do poszukiwania jeszcze skuteczniejszych metod manipulacji. W trakcie rozmowy skup się na otwartym omawianiu problemu i poruszeniu tematu terapii – unikając jednak obietnic czy wymuszania.
Uzależnienia często są związane z problemami natury psychicznej – w takich przypadkach ważne jest szukanie wsparcia u specjalisty. W terapii uzależnień stosuje się leczenie psychiatryczne połączone z psychoterapią. W większości ośrodków pomoc otrzymać mogą nie tylko osoby uzależnione, ale również ich bliscy.
Jeśli problem dotyczy Ciebie lub kogoś z Twojej rodziny i szukasz możliwości leczenia w ośrodku terapii uzależnień, skontaktuj się z nami pod numerem telefonu 531 432 011.